Əyri Çay

Əyri Çay

Ah oh ve of çayları gece gündüz durmaksızın   eğri eğri akarmış.

Çayların doğru ve tek bir çizgi üzere akışını akıl  sahibi  hiçbir insan  görememiş.

Şeki- Zakatala arasındaki eğri çay uzaklardaki eğri köprüye kavuşmak için  akarken  üzerinden geçip gidenlere şu mesajı verirmiş:

Ey yolcu adım eğri çay.Sular buradan akmazdan evvel toprak dümdüz idi.Su ,bir o yana bir bu yana aktı yatağımda eğrildi adımda eğri oldu.

Siz insanların da yaklaşık % 75 i su.Sizinde doğruluktan uzaklaşma sebebiniz   su  olsa gerek.Aslında çiğ süt emmiş sözü sizlerdeki yalanı dolanı ve eğriliği ifade etmeye yetiyor.Sütün de % 90 ı su değil midir.?

Türkiye de Ağrı dağının Büyük Selçuklular devrinde eğri dağ olarak isimlendirilmesi  ilginçtir.

Eğriliğin olduğu yerde doğruluktan uzaklaşma   vardır Sağlık bedenin doğru  çalışmasıdır.Hastalık ise bu doğru ve düzgün çalışmanın  bozulması bir başka ifade ile eğrilmesidir.Sağlıktaki   eğrilmeler  acıları doğurur. Eğriliğin artışı kırılmaları  doğurur.Hata ,isyan ,günah  ve gaflet ise kalplerde meydana gelen eğriliklerdir.Bakara Suresi 188. ayette kalplerdeki bu metafizik eğrilikten bahsedilir.

Eğri bakış ve eğri gözle bakmak  deyimleri vardır.İnsanlık tarihi boyunca ilk eğri bakış şeytanın Hz. Ademe  hasetle bakarak başlamıştır.Bakış açısına  göre değişen  yorum farklılığını  sarı çiçek ile konuşan  Yunus ne güzel ifade eder:

Cümleler doğrudur sen doğru isen

Doğruluk bulunmaz sen eğri isen.

Mescitler, medreseler ve tekkeler irfanın talim edildiği eğriliklerin ve aşırılıkların budandığı güzellik merkezleridir.Yunus Emrenin kıvrım kıvrım akan çaylara inat irfan tahsil ettiği mektebe  “bu kapıdan eğri odunlar bile giremez diyerek doğru odunlar taşıdığı rivayet edilir.”0dun olsunda  nasıl olursa olsun fark etmez” mantığı ile iş görenler her zaman ol muştur ve olacaktır.

Peygamberler  eğri bakışların doğurduğu yanlış hareketleri ve sözleri düzeltmeye çalışan rehber insanlardır.Kuranı Kerimde doğruluk Hak kavramı ile eğrilikte batılla ifade edilir.Kuranı kerimin isimlerinden olan Furkan hak ile batılı yani eğri ile doğruyu ayıran manasına gelir.Hud suresi 112. ayette dosdoğru olmak emredilmiştir.Dosdoğru olmayı  ve gerçekleri kabul edemeyenleri yani  “doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar”.Dokuz köyden kovulmanın acısını yaşayan  onuncu köye doğru yol alan  şair şöyle der:

“Doğru söylersem ok gibi yabana atarlar beni

Eğri olursam yay gibi elde tutarlar beni..

 Dokuz köyden kovulmayı  ve ok gibi yabana atılmayı göze alanlar sözlerine “eğri oturup doğru konuşalım” diye başlarlar.En büyük tehlike doğru oturup eğri konuşanlardadır.

Mimar Sinan’ın Süleymaniye camisinin inşaatından sonra iki genci n minare eğri diye sohbetlerini duyunca hemen ustaları toplar minarelere halat geçirir ve gençler düzeldi diyene kadar çektirir.Gençler ayrılınca ustabaşı Mimar Sinana” efendim minareler halatlarla düzelmez ki  hayırdır niye böyle yaptırdınız” der.Mimar Sinan da “bende biliyorum  minarelerin düzelmeyeceğini ama  böyle yapmasaydım  yüzyıllar boyu halk  arasında “minarelerin eğri olduğu dedikodusu yayılacaktı bunu önledim “der.

Elif harfi Arap elifbasında birinci harftir.Eğri olmaması sebebi ile doğruluğun sembolü kabul edilmiştir.Latin  elifbasındaki son harfi olan ze harfi şeklen Arap elifbasındaki ye harfine benzer.Ye ve ze harfleri harfler  hiyerarşisinde yılan çağrışımı sebebiyle   en sonda yer almıştır. Cemiyet hayatında  eliflerle mısır püskülü gibi olanlara aynı davranılmaz.

Hayvanlar aleminde de doğruluk önemlidir.Yılan ve akrep ihanetin ve düşmanlığın sembolüdür.Rivayetlere göre tilki ve yılan dost olur.Eğri çaydan geçmeleri gerekmektedir.Tilki, yılana “ sırtıma sarıl  karşıya geçireyim” der. Yılan sarılır Çayın ortasına gelince yılan tilkiyi boğmaya başlar. Tilki son bir hamle ile yılanı öldürür .Ölü yılanı yere uzunlamasına  ip gibi seren tilki şöyle der: “ Benimle arkadaşlık edecek olan işte böyle elif gibi dosdoğru olmalı”

Doğruluk her zaman galip gelir yanlış hesap Bağdat tan döner derler .doğru yolda giden kaplumbağanın  yanlış yolda giden attan önce hedefe ulaşacağını kimse inkar edemez.Boynun eğri diyenlere nerem doğru ki diye cevap veren meşhur  devede  eğri çaydan kana kana su içmiştir.

İnsan , doğarken düz  ve dik olarak  doğmaz.Ölüm ile doğumun aksine eğriliklerden kurtulma  ve uzama vardır. Hayattayken  düzeltilemeyen eğrilikleri toprak yok eder.Kamburu toprak düzeltir sözü meşhurdur

26 Mart 1999 da Eğri çay yakınlarında    sözlerin en güzelini ezberleyerek   HAFIZ olmuş, insanlar bir tarafa haşaratın bile  kendisine zarar vermeyeceğinden EMİN olduğu ,Allah yolunda malını ve canını infak edişini  çok görerek  YETER demeyen  ALİABATLI MUSAB  Rahmana  kavuştu.Bu kavuşma  Eğri çayı çok utandırdı..Niye mi?  Her insanı kendisi gibi eğri zannetmesinden ve bu yazının baş kısmında  üzerinden gelip geçene verdiği mesajlardan…..

                                   

                                                                                                          14-10-2008

 

GELECEK SAYI:EĞRİ KÖPRÜ

 

PAYLAŞ:                

ŞƏRHLƏR

İlk şərhi yazan siz olun!

Şərh yaz