“Kiş Bahar 0lur Mu?”

Tevbe suresi 107-109 ayetlerinde mescidi dırardan bahsedilir.Mescidi dırar(zarar mescidi) münafıklar tarafından fitne maksatlı dikilmiştir.

Yıllar sonra dırar kelimesinin zarar kelimesi ile aynı kökten olduğunu ve zarar manasına geldiğini öğrenince çok şaşırmış kendi kendime “niye dırar kelmesinin kökü üzerinde fikir yürütmedin” demiştim..0 günden bugüne kelimelerin menşei üzerinde fikir yürütmeye çalışıyorum.Azerbaycan dilinde “yay diye yılın en sıcak mevsimini ifade eden kelime için lugatlere baktım

Anadolu Türkçesinde yaz diye ifade edilen mevsime Azerbaycan Türkçesinde yay denilir..Büyük Türkçe sözlükte(D.Mehmet Doğan.) Anadolu Türkçesinde de yay kelimesinin yaz mevsimi manasın da kullanıldığı görülmektedir..Anadolu ve Azerbaycan

Türkçesi lugatlarında yay kökünden türeme kelimeler şunlardır:

Yay,yayan,yaydırmak,yaygara,yaygı,yaya,yaygın,yaygınlaştırmak,yayık,yayılmak,yayım,yayla,yaylak,yaylandırmak ,yaylım ,yayvan ,yaymak,yayındırmak.

Bahardan kışa kadar bütün varlıklarda yay kökünden türemiş isim ve fiillerin hayat bulmasında artım yaşanır.Kış mevsimi ile yayılma yerini duraklamaya ve gerilemeye bırakır.Nasıl mı?:

Kış mevsimi ile birlikte bedeni hareketliliği ifade eden yayılmak, yaylanmak ,yaya gitmek,yayla işleri vs. son bulur.

Sularda kar ve buz hali ile çekilme ve durulma yaşarken baharla birlikte çağıldama başlar.

Kışın bulutların sis ve dumanın atmosferi doldurması sebebi ile yer ve gök arasındaki mesafe kısalmış gibi gelirken yazın bulutların ve dumanın azlığı sebebi ile yer ve gök arasındaki mesafe aralanmış gibidir.

YAY VE BİTKİLER ALEMİ:

Ağaçlar ve çiçeklerin büyümeleri kış mevsimi ile durur yaprakları dökülür suları çekilerek sanki içlerine doğru bir kapanma yaşarlar.Bahar ile birlikte gökyüzüne güneşe ışığa doğru ağaçlarda ve çiçeklerde yayılma hareketleri başlar.

YAY VE HAYVANLAR ALEMİ:

Baharın gelişi ve otların yerden fışkırması kış uykusundaki hayvanlar, yuvalarına çekilmiş karıncalar ve bilcümle hayvanat için yayılma,rızık arama davetiyesi manasına gelir. Hayvanlarda artım müşahade olunur.

YAY VE İNSANLAR ALEMİ:

Mevsimlerin insan psikolojisine ve bedenine etkisi inkar edilemez.Kışın kıvrılarak anne karnındaki pozisyona benzer şekil alarak küçülen ve yatan insan bedeni yaz sıcağında organların birbirine yakınlaşarak harareti arttırmasını engellemek için ellerini gövdesinden ayaklarını da birbirinden uzaklaştırarak yatmaktadır. Bayılmak kelimesinin de yayılmak ile ince bir kesişme noktası vardır.Bayılma eylemi bedenen yayılmayı bünyesinde barındırır.bahar ve yaz mevsimi gülü bülbülü çiçekleri ve yeşillikleri ile insanı hem zihnen hem bedenen dışarıya (bahçeye) çeker Kış mevsimi ile birlikte içe çekilme ve havanın rengine göre duygulardaki rengarenklik kaybolarak grileşme yaşanır.Yazın sıcağından bunalan insanlar serin yerlere yaylalara çıkarlar.Dışarda bülbüllerin şakıdığı gül kokularının etrafa buram buram yayıldığı bir mevsimde odaya kapanmak bahçeye doğru yayılmamak ne kadar fıtrata uygundur?

Köyde yaşayanlar için kış mevsimi ocak sohbetleri,soba sohbetleri manasına gelir.Kimsenin tarla, bağ bostan meşgalesi yoktur.Düğünler bile mahsülün kaldırılacağı mevsime ertelenmiştir. Kışın ”uzun kış geceleridir...” sözü çok duyulur.Bu söz ”daha oturalım eve gidip ne yapacaksın, ”gibi manalara gelir.

KIŞ BAHAR 0LUR MU?:

İnsanların tasavvurunda yeşillik, çiçek ,tabiatın dirilişi manasına gelen bahar kavramındaki canlılık,hareketlilik ve uyanış hadisi şerifte kış mevsimi için kullanılmıştır.Halk kültüründe “kış kıyamet…kara kış şeklinde zorluğu ifade edilen kış için Hz.Peygamberin bahar demesi dikkat çekicidir.

“Kış müminin baharıdır,kısa günlerde oruç tutarken uzun gecelerde de ibadetle kaim olur” Ramuzul ehadis: 215/15

(Kışın oruç tutmak, meşakkatsiz elde edilen bir ganimettir.) [Tirmizi]
Hadisi şeriflerden anladıklarımız:

İbadet, insana bahar etkisi yapar.
Kış mevsimi ile Allahtan uzaklık arasında büyük benzerlikler vardır.

.En mühim işimiz kış gecelerini ukbaya kadar uzatmak. 8 kapılı saraya uzanan nev bahar yollardan gidebilmek için daha dünyada iken kış ve kışın tezahürlerini yürekten kovabilmektir. ……